Szkoła Podstawowa nr 4 im. Ks. Zdzisława Jastrzębiec Peszkowskiego w Sanoku

„Konstytucja 3 maja stanowi ważny element pamięci zbiorowej, bez której żadna wspólnota istnieć nie może. Polska odzyskiwała niepodległość trzykrotnie: właśnie 3 maja 1791 oraz 11 listopada 1918 i 4 czerwca 1989”.

                                                                                                                                                             prof. Henryk Samsonowicz

3 maja 1791 Sejm Czteroletni po burzliwej debacie przyjął przez aklamację (demokratyczna zgoda stanów) ustawę rządową, która przeszła do historii jako Konstytucja 3 maja. Była ona drugą na świecie i pierwszą w Europie ustawą regulującą organizację władz państwowych, prawa i obowiązki obywateli. Była ostatnią próbą ratowania Rzeczypospolitej. Dawała nadzieję na wzmocnienie państwa polskiego, w którym przez wieki dominowała zasada "liberum veto".

Obrady Sejmu Wielkiego oraz uchwalenie Konstytucji nie podobało się wrogom Rzeczpospolitej, którzy uważali ją za niezdolną do decydowania o swoim narodzie. Podobnie myślała, część polskich magnatów, która nie chciała podporządkować się ustaleniom zapisanym w ustawie zasadniczej i utworzyła konfederację targowicką. Targowica była zdradą narodową, gdyż działając z cesarzową Rosji Katarzyną II, chciała znieść Konstytucję, twierdząc, że zagraża ona wolności.

Mieszczanom zatwierdzono prawo nabywania dóbr ziemskich i uzyskiwania szlachectwa. Utrzymując poddaństwo chłopów, konstytucja pozbawiała jednak szlachtę prawa najwyższej zwierzchności wobec poddanych, przyjmując ich "pod opiekę prawa i rządu krajowego". Indywidualne umowy chłopów z dziedzicami o zamianę pańszczyzny na czynsz nie mogły już być samodzielnie unieważniane przez szlachtę.

Postanowienia Konstytucji centralizowały państwo, znosząc odrębność między Koroną i Litwą, wprowadzając jednolity rząd, skarb i wojsko. Za religię panującą uznano katolicyzm, przy tolerancji dla innych uznawanych przez państwo wyznań. Konstytucja wprowadziła trójpodział władzy: władzę ustawodawczą miał sprawować dwuizbowy parlament, składający się z Sejmu - 204 posłów spośród szlachty.

Wszystkich zapraszamy do poczytania i pooglądania wystawy prac na holu szkoły.

Źródła zdjęć: kancelaria sejmu oraz zasoby własne

Iwona Barszczewska-Menio

Paweł Olejarczyk